Artsen gebruiken soms lastige woorden in hun communicatie. Om verwarring te voorkomen hebben specialisten van Oncomid een verklarende woordenlijst gemaakt.
De verpleegkundig specialist is een zelfstandig behandelaar met een zelfstandige bevoegdheid. De kern van het vakgebied bestaat uit het bieden van een integrale behandeling aan zorgvragers op basis van klinisch redeneren in complexe zorgsituaties, waarbij de verpleegkundig specialist zorgt voor continuïteit en kwaliteit van de behandeling, en het ondersteunen van de autonomie, de eigen regie, het zelfmanagement en het bevorderen van de empowerment van zorgvragers binnen de patient journey.
De behandeling omvat zowel geneeskundige als verpleegkundige interventies. De verpleegkundig specialist werkt vanuit een holistisch perspectief. Dat betekent dat zij zich richt op de ziekte en op het ziek zijn, waarbij de mens in zijn context centraal staat. Daarnaast richt zij zich op de gevolgen van ziekte en op preventie. Als zelfstandig behandelaar binnen een zorgteam is de verpleegkundig specialist regievoerend behandelaar of medebehandelaar.
Synoniem: Suspect
De arts heeft een afwijking gezien. Mogelijk is het kanker, maar dat is nog niet zeker.
Synoniem: Metastase
Er zitten kankercellen van de tumor op andere plekken in het lichaam.
Dit is een zwelling. Een tumor kan goedaardig zijn, of kwaadaardig. Een kwaadaardige tumor is kanker.
Een tracer is een radioactieve vloeistof. Het lichaam neemt deze stof op. De stof is dan te zien op een PET-CT-scan.
Bijwerkingen die door de behandeling kunnen ontstaan.
Synoniem: Complete remissie
Er zijn geen kankercellen meer te vinden.
Dit is een verzamelnaam voor chemotherapie, doelgerichte therapie, anti-hormonale therapie en immunotherapie. Dit zijn behandelingen met medicijnen. Deze worden vaak voor of na een operatie gegeven. Deze medicijnen werken door het hele lichaam. Het doel is om kankercellen te verwijderen die zijn losgeraakt van de tumor.
Synoniem: Marge, resectiemarge
Tijdens een operatie haalt de arts de tumor weg. De arts haalt ook wat gezond weefsel weg dat om de tumor heen zit. Zo heeft de arts meer zekerheid dat hij of zij zoveel mogelijk kankercellen verwijdert. Het snijvlak is de rand van gezond weefsel dat is weggehaald.
Boost-bestraling is een extra dosis bestraling op een klein gebiedje. Bij een sequentiële boost krijgt eerst het hele gebied een aantal keren bestraling. Daarna volgen er een aantal boost-bestralingen op het gebied dat de hogere dosis straling nodig heeft.
Synoniem: Tweede mening
Een tweede, onafhankelijke mening over de behandeling van een andere arts in een ander ziekenhuis.
De reactie van de kankercellen op een behandeling. De respons kan verschillend zijn: compleet (helemaal), partieel (gedeeltelijk) of geen.
Synoniem: Excisie, operatieve verwijdering
Het weghalen van weefsel met een operatie.
Synoniem: Huiduitslag
Op de huid zitten rode vlekken of bultjes die kunnen jeuken.
Synoniem: Bestraling
Bestraling is de behandeling van kanker met straling. Het doel is kankercellen te vernietigen en tegelijk gezonde cellen zoveel mogelijk te sparen. Bestraling is een plaatselijke behandeling: het deel van het lichaam waar kankercellen zitten of eerst zaten, krijgt bestraling.
Synoniem: Radiotherapeut-oncoloog
Een arts die gespecialiseerd is in de behandeling met bestraling. De radiotherapeut beoordeelt of bestraling nodig is. Als het nodig is, is deze arts ook verantwoordelijk voor het bestralingsplan, en voor de begeleiding van de patiënt tijdens de bestralingsserie en de eerste weken erna.
Deze arts bekijkt de resultaten van het beeldvormend onderzoek. Zoals de echografie, (PET-)CT-scan en MRI-scan. Ook voert de radioloog de punctie uit.
Een PET-CT-scan is een PET-scan en een CT-scan ineen. Deze scan kan uitzaaiingen van kanker opsporen. Voor de scan wordt een licht radioactieve stof ingespoten.
Dit is het risico dat iemand met een erfelijke aanleg voor kanker ook echt de ziekte krijgt. Bijvoorbeeld: een penetrantie van 50% betekent dat de helft van de mensen met een bepaalde erfelijke aanleg daadwerkelijk de ziekte krijgen.
Synoniem: PA-bewezen
In het weggehaalde weefsel zijn daadwerkelijk kankercellen gevonden. Dit is aangetoond met het onderzoek van de patholoog.
Synoniem: PA, PAO
Het onderzoeken van het weggehaalde weefsel. Hierbij gebruikt de patholoog ook een microscoop. Een microscoop vergoot de cellen heel sterk, zodat de patholoog deze goed kan bekijken.
Een zwelling of een bultje dat met de hand door de huid heen te voelen is.
Palliatief betekent dat de ziekte niet te genezen is. Degene met kanker kan niet meer beter worden. De behandeling heeft als doel om de ziekte te remmen en om klachten te verminderen.
Synoniem: Botontkalking
Het bot heeft te weinig kalk. Hierdoor is er een groter risico dat het bot breekt.
Dit is een arts die gespecialiseerd is in beeldvormend onderzoek met gebruik van radioactieve stoffen.
Synoniem: Afwijking, pathogene variatie
Een fout in het DNA die zorgt voor een ziekte, of voor een verhoogde kans op een ziekte.
Synoniem: MDO
Dit is een overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die deskundig zijn op het gebied van kanker. Zij bekijken samen wat de beste behandeling voor iemand is.
De MRI-scanner is een tunnel met een sterke magneet, radiogolven en een computer. De scanner maakt afbeeldingen van de huid en van andere organen.
Synoniem: Huidkanker
Een kwaadaardige tumor in de huid.
synoniem: Lymfeklier verwijdering
Het verwijderen van lymfeklieren
Synoniem: Afwijkend weefsel
Weefsel dat anders is dan het hoort te zijn.
Synoniem: Maligne
Bij een kwaadaardige tumor gaat het om kanker. De cellen in de tumor kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.
Invasief betekent dat de kanker andere weefsels kan binnendringen. Ook kan de tumor dan uitzaaien naar andere organen.
Synoniem: Medisch oncoloog
Een arts die gespecialiseerd is in kanker. Deze arts geeft bij huidkanker de behandeling met chemotherapie, immunotherapie en doelgerichte therapie. Bij uitgezaaide huidkanker is de internist- oncoloog vaak de hoofdbehandelaar.
Synoniem: Immuuntherapie
Dit is een geneeskundige therapie die op het afweersysteem gericht is. Het zorgt ervoor dat het afweersysteem gestimuleerd wordt om de ziekte op te lossen of juist dat het afweersysteem geremd wordt.
Synoniem: Melanoom
Een kwaadaardige tumor in de huid.
Synoniem: Weefselonderzoek
Dit is een onderzoek van weggehaald weefsel uit de afwijking.
Synoniem: Blauwe plek
Een bloeduitstorting. Dit kan pijnlijk zijn, maar het geneest vanzelf.
Een gen is een stukje DNA. Elk gen heeft een specifieke DNA-code. Deze code bevat informatie over een bepaalde eigenschap of functie. Zo zijn er genen die eigenschappen bepalen, bijvoorbeeld welke bloedgroep of welke kleur ogen iemand heeft. Er zijn ook genen die bepaalde taken uitvoeren. Bijvoorbeeld wanneer een cel moet delen, of juist moet stoppen met delen. Een mens heeft ongeveer 25.000 genen.
Synomiem: Targeted therapy
Doelgerichte therapie is een behandeling met medicijnen die zich specifiek richten op de kankercellen. Zo kan doelgerichte therapie kankercellen doden of de celdeling van kankercellen remmen. De medicijnen verspreiden zich via het bloed door het lichaam. Ze kunnen op bijna alle plaatsen kankercellen bereiken.
In elke cel zit informatie die bepaalt wanneer de cel moet gaan delen en daar weer mee moet stoppen. En ook welke functie de cel moet uitvoeren. Deze informatie heet DNA. Het zit in de kern van de cel. Ouders geven allebei de helft van hun DNA door aan hun kind. Daarom heet het DNA ook wel het erfelijk materiaal. Het DNA zit verpakt in lange strengen: de chromosomen. Op het DNA zit de informatie in stukjes. Zo’n stukje heet een gen. Het menselijk DNA heeft ongeveer 20.000 genen.
De erfelijke aanleg is nieuw ontstaan bij iemand. De ouders van deze persoon hebben allebei de erfelijke aanleg niet.
Curatief betekent genezend. Een curatieve behandeling is een behandeling die als doel heeft te genezen van de kanker.
Een CT-scan kan uitzaaiingen van huidkanker tonen. De arts kan een CT-scan laten maken wanneer er mogelijk uitzaaiingen in het lichaam zitten. Bij huidkanker gaat een CT-scan vaak samen met een PET-scan. Dan heet het een PET-CT-scan.
In elke cel zit informatie die bepaalt wanneer de cel moet gaan delen en daar weer mee moet stoppen. En ook welke functie de cel moet uitvoeren. Deze informatie heet DNA. Het DNA zit verpakt in lange strengen: de chromosomen. In iedere cel zitten 46 chromosomen. De chromosomen zitten in paren (23 paren). Van elk paar komt 1 chromosoom van de vader en het andere chromosoom van de moeder.
Synoniem: CTx
Chemotherapie is een behandeling met cytostatica. Dit zijn medicijnen die kankercellen doden of hun celdeling remmen. Deze medicijnen verspreiden zich via het bloed door het lichaam. Ze kunnen op bijna alle plaatsen de kankercellen bereiken.
Synoniem: Een combinatie van chemotherapie en immunotherapie.
Een combinatie van chemotherapie en immunotherapie. Chemotherapie is de behandeling van kanker met cytostatica. Dit zijn medicijnen die kankercellen doden of hun celdeling remmen. Immunotherapie helpt het eigen afweersysteem om deze kankercellen op te ruimen.
Synoniem: Biopt
Bij een biopsie haalt de arts 1 of meerdere stukjes weefsel weg van de plaats van de afwijking. Dit weefsel heet een biopt. De arts doet de biopsie met een dikke naald en verdooft de huid vooraf. Het biopt dat is weggehaald uit het lichaam, gaat voor onderzoek naar het laboratorium. Met dit onderzoek kan de arts de diagnose stellen.
Synoniem: Radiotherapie, RTx
Bestraling is de behandeling van kanker met straling. Het doel van bestraling is om kankercellen kapot te maken, zonder de gezonde cellen aan te tasten.
Synoniem: Goedaardig
Als een tumor goedaardig is, kunnen de cellen niet uitzaaien naar andere delen van het lichaam. Een goedaardige tumor kan wel groeien en op de weefsels eromheen gaan drukken. De arts bespreekt of een behandeling nodig is.
Synoniem: Bloedarmoede
Bij bloedarmoede zijn er te weinig rode bloedcellen in het bloed. Het bloed kan dan te weinig zuurstof naar de lichaamscellen brengen.
Synoniem: Aanvullende radiotherapie
Adjuvant betekent aanvullend. Een adjuvante behandeling is een aanvullende behandeling. Vaak gaat het om een adjuvante behandeling na de operatie.